Chàng trai 25 tuổi là người sáng lập Recyclobekia, một trong những công ty đầu tiên ở Trung Đông tái chế rác điện tử. Anh lập công ty 5 năm trước, trong garage của gia đình tại Tanta, một thành phố cách thủ đô Cairo khoảng 90 km về phía bắc.

Giải thưởng dành cho người thắng cuộc là 10.000 USD, khoản tiền để hỗ trợ phát triển ý tưởng khởi nghiệp.

Ý tưởng kinh doanh từ một phim tài liệu

Lúc tham gia cuộc thi, Hemdan chỉ vừa mới nảy ra ý tưởng kinh doanh, và niềm cảm hứng của anh tới từ một chương trình anh xem trên tivi.

"Tôi xem một phim tài liệu về tái chế rác điện tử, và tôi nhận ra tiềm năng lớn của việc tách kim loại như vàng, bạc đồng, bạch kim từ các bo mạch chủ. Đó là một ngành công nghiệp phát triển mạnh ở châu Âu và Mỹ, song không ai ở Trung Đông tái chế rác điện tử", anh nói.

Mostafa Hamden chỉ mới 20 tuổi khi anh bắt đầu công việc kinh doanh rác điện tử. Ảnh:BBC

Ý tưởng thành lập Recyclobekia nảy ra trong tâm trí Hamden ngay sau khi anh xem phim tài liệu. Và anh giành giải cao nhất trong cuộc thi.

Tên công ty xuất phát từ cụm từ "roba bekya”, nghĩa là "đồ cũ” trong tiếng Ai Cập. Những người đàn ông thu mua phế liệu thường hô "roba bekya” trên các phố ở Cairo để kêu gọi người dân bán những đồ gia dụng hỏng.

Ngày nay chàng doanh nhân trẻ thuê 20 người để làm việc tại 4 kho, và anh bán lượng rác điện tử trị giá 2,4 triệu USD mỗi năm.

Trong quá trình kinh doanh, Hemdan đối mặt nhiều thách thức – bao gồm không có khả năng hoàn thành đơn hàng, vắt kiệt sức lực của bản thân, sự bất ổn chính trị và bạo loạn tại Ai Cập từ khi phong trào Mùa xuân Arab bùng nổ.

Đơn hàng đầu tiên

Khởi nghiệp từ năm 2011, gần khoảng thời gian mà phong trào Mùa xuân Arab bắt đầu, Hemdan đăng quảng cáo trên mục "Business-to-Business” (nghĩa là "doanh nghiệp với doanh nghiệp” của trang thương mại toàn cầu Alibaba.

Recyclobekia nhận đơn hàng đầu tiên khi một khách hàng ở Hong Kong đặt 10 tấn đĩa cứng.

"Vào thời điểm đó, tôi không biết tôi có thể lấy lượng hàng lớn như thế ở đâu, nhưng tôi vẫn chấp nhận”, Hemdan nói.

Những người thu mua phế liệu thuộc cộng đồng Zabbaleen sống ở khu vực Mokattam, thành phố Cairo. Ảnh: BBC

Phần lớn hoạt động quản lý chất thải ở Cairo phụ thuộc vào Zabbaleen, một cộng đồng người Cơ đốc kiếm sống bằng nghề mua phế liệu rồi phân loại chúng để bán lại nhựa, giấy và kim loại.

Tuy nhiên, cộng đồng Zabbaleen không thu mua rác điện tử như máy tính hay máy in cũ. Vì thế Recyclobekia mua những sản phẩm như thế từ các công ty.

Để hoàn thành đơn hàng đầu tiên từ Hong Kong, Hemdan nhận ra rằng anh phải có 15.000 USD. Nhưng thời điểm ấy anh còn chưa giành giải thưởng của cuộc thi Injaz Egypt.

Một ý tưởng lóe lên trong đầu chàng trai. Anh cố gắng thuyết phục một giáo sư trong trường đại học cho anh vay tiền, và chấp nhận chia 40% lợi nhuận của thương vụ đầu tiên cho giáo sư.

4 tháng sau, chuyến hàng đầu tiên đã đến với khách hàng.

Việc giành giải nhất trong cuộc thi giúp Recyclobekia có thêm một khoản đầu tư để mở rộng quy mô, bao gồm 120.000 USD từ hai nhà đầu tư Ai Cập – Khaled Ismail và Hussein el Sheikh. Hiện tại hai ông đều là thành viên hội đồng quản trị của công ty.

Nhưng ban đầu hoạt động đầu tư diễn ra không thuận lợi.

"Nếu có nguồn vốn lớn mà không biết cách điều hành công ty, bạn có thể mắc sai lầm”, Hemdan giải thích.

Sai lầm của Hemdan là mở rộng hoạt động kinh doanh quá nhanh, và ước tính quá cao lượng rác mà công ty có thể mua.

Mặc dù hợp tác với nhiều công ty để mua rác điện tử, lượng phế liệu mà họ thải ra thấp hơn rất nhiều so với kỳ vọng của Recyclobekia. Trong vòng 6 tháng, công ty chỉ có thể mua 6 tấn, thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu.

Để cải thiện tình hình, Hemdan nhận ra anh phải nhanh chóng tăng cường kiến thức đối với ngành công nghiệp vẫn đang trong giai đoạn hình thành ở Ai Cập.

Vì thế anh bay sang Hong Kong để tìm hiểu hoạt động của nhiều doanh nghiệp tái chế rác ở đây.

Recyclobekia   thuê nhà kho ở khắp đất nước Ai Cập để thu mua rác điện tử từ các công ty đối tác. Ảnh: BBC

Hành trình tới Hong Kong khiến Hemdan nhận ra anh phải thay đổi mô hình kinh doanh của Recyclobekia.

Hồi ấy mô hình của công ty khá đơn giản: thu, mua thiết bị điện tử hỏng rồi bán chúng cho một khách hàng ở Hong Kong. Sau đó khách hàng của anh tháo dỡ chúng, phân loại vật liệu và bán chúng cho các công ty khác để họ nung nóng và tách từng kim loại.

Hemdan nhận ra Recyclobekia có thể hưởng mức lợi nhuận cao hơn nếu họ loại doanh nghiệp trung gian và tự đảm nhận việc tháo rời thiết bị điện tử. Mức giá dành cho rác đã được tháo rời và phân loại cao hơn nhiều so với rác nguyên chiếc.

Vì thế, anh chấm dứt hợp đồng với khách hàng ở Hong Kong và hợp tác với một công ty chiết tách kim loại ở Đức. Hợp đồng mới cũng giúp Recyclobekia giảm chi phí vận chuyển.

Bất ổn xã hội

Song khi Hemdan chuẩn bị bay tới châu Âu lần đầu tiên, anh vấp phải trở ngại khác

"Phải thực hiện nghĩa vụ quân sự là trở ngại lớn nhất đối với quá trình xây dựng doanh nghiệp của tôi”, anh thổ lộ.

Khi Hemdan còn là sinh viên, anh có thể hoãn nghĩa vụ quân sự tới khi tốt nghiệp. Nhưng các sinh viên không thể sang nước ngoài nếu Bộ Quốc phòng không cấp giấy phép đặc biệt cho họ.

"Quân đội chỉ cho phép tôi sang nước ngoài trong học kỳ đầu của năm học. Quy định ấy đồng nghĩa với việc tôi phải hoãn liên tục các chuyến công tác nước ngoài và chỉ có thể đi trong học kỳ đầu”, anh giải thích.

Tháng 6/2013, Recyclobekia sắp hoàn tất thỏa thuận với một công ty Đức về việc đầu tư, nhưng một tháng sau hai bên hủy đàm phán vì quân đội Ai Cập lật đổ cựu tổng thống Mohamed Morsi.

"Giới truyền thông đưa tin quân đội phong tỏa các con đường và những kẻ khủng bố xuất hiện trên các phố. Đó là thảm họa đối với chúng tôi. Tới cuối năm 2013, chúng tôi mất phần lớn khoản đầu tư mà chúng tôi nhận”, anh kể.

Tình trạng chính trị hỗn loạn, cùng với biến động lớn đối với giá vàng, đẩy công ty tới bờ vực phá sản. Nhưng Hemdan vượt qua bão tố bằng cách tìm những đối tác ở bên kia Đại Tây Dương. Anh liên hệ với Dynamic Recycling – một doanh nghiệp tái chế rác tại bang Wisconsin, Mỹ. Dynamic Recycling đưa ra những điều khoản hấp dẫn hơn so với công ty bên Đức.

Hiện tại Hemdan muốn mở rộng hoạt động kinh doanh trên khắp Trung Đông.

Anh cũng hợp tác với Jumia – một doanh nghiệp bán lẻ ở châu Phi – để cho phép cá nhân đổi thiết bị điện tử hỏng để lấy phiếu mua hàng.

Con O'Donnell, nhà đầu tư mạo hiểm đồng sáng lập hội nghị RiseUp dành cho doanh nhân hàng đầu, nhận xét: "Hemdan mắc sai lầm mà nhiều doanh nhân trẻ vấp phải. Tuy nhiên, anh ấy không thất bại, mà rút ra bài học từ sai lầm”.